مصاحبه با خانم مژده کیا، هنرمند سازنده ماکت های مینیاتوری

شبکه ایستانما: من یه تقسیم بندی بکنم. در واقع دو راه وجود داره برای کسی که تازه میخواد وارد این حرفه بشه. راه اول رفتن پیش یک فردی که با سابقه هست و تجربه کاری داره و به اصطلاح شما، زیر دست کار کردن برای یک مدتی تا خودش رو پای خودش بایسته و مرحله بعدی استفاده از دانشگاه مجازی بزرگ جناب یوتیوب هست که واردش بشه و کسب علم بکنه.

خانم کیا: و سایت پینترست که نمونه کارهای زیادی رو میتونیم ببینیم و فقط خواهش می کنم که وقتی وارد این سایت شدین، غرقش نشید. من خودم وقتی میرم توش دیگه بیرون نمیام هنوز! ولی خب دیگه خطر داره و این ترس مهم هست که شما رو میبره به سمت کپی کردن و و اگر شما این توانایی رو تو خودتون می‌بینید، فقط ببینید و مقایسه بکنید کارهارو.
اگه دقت کنیم مثلاً یک هنرمندی کارهاش یکسری ویژگی های خاصی داره که نشون دهنده اینه اگه کارهای این هنرمند رو جای دیگه ببینید متوجه میشیم که این کار مال اون شخص خاصه. اینها رو اگر بتونین بشناسین و باهاش آشنا بشین یواش یواش می تونید تو کار خودتون هم رد پا بذارین و یک جوری کار بکنیم که مثل بقیه نباشیم و وقتی بقیه کارا رو میبینن بفهمن که کار شما بوده.

شبکه ایستانما:از اونجایی که می دونم شما خیلی دنبال چالش هستین واز چالش لذت می برین عرض کنم خدمتتون که سخت‌ترین کاری که تا الان ساختین چقدر زمان برده و چالش برانگیز بوده براتون؟

خانم کیا: همون استودیو شهر صدای پارسیان. هنوزم که هنوزه سخت ترین کاری بود که من ساختم . خیلی جزئیات داشت و پر از دستگاه‌هایی بود که من هیچ کدوم رو نمی شناسم و برای اینکه درست بسازم باید خیلی می‌دیدم و خیلی مطالعه می‌کردم.

شبکه ایستانما: پروسه ساختش تقریبا چقدر زمان برده؟ و البته هزینه ای که صرفش کردین.

خانم کیا: هزینه رو که دقیقاً یادم نیست چون کار مال دو سال پیش بوده ولیکن فکر می‌کنم از اواسط بهمن شروع کردم. سوم تیر بود که تحویل دادم کارها رو. البته چهار ماه طول نکشید. طراحی کردن و مطالعه کردن زمان بر هست مثلاً یک چیزی رو میساختم مثل یک موکت کف استودیو، یک رنگ خاص و یک جنس خاص میخواستم و یک موقع می‌دیدم که ۱۰ روز ۲۰ روز دنبال این پارچه می گشتم تا اونو پیدا کنم و یک مقدار این جوری زمان من رو گرفت. ولی اگه همه چیز مهیا بود دو ماه کار جمع میشد.

شبکه ایستانما: پس متوسط یک کار چالش‌برانگیز برای شما دو ماه زمان برده. خوب ما از پارت‌دوم که بازار کار بوده خارج میشیم و امیدواریم برای دوستان کافی و وافی بوده باشه. بریم سراغ یک سری از سوالات که کابران از شما پرسیدن رو ازتون بپرسیم.
کاربری پرسیدن که با گردن درد چه می‌کنید؟!

خانم کیا: این درد که آرتروز دارم و دارو میخورم براش. خب خدا رو شکر خیلی بهتر شدم ولی برای اینکه فشار نیاد مجبوری که هر دو سه ساعتی که کار می کنی یه تایمی رو استراحت کنی. یک مقدار ورزش گردن بکنی اگر یادت نره. ببخشید قسمت دوم سوال چی بود؟

شبکه‌ ایستانما: اینکه چقدر در روز برای طراحی هر ماکت زمان میزارید مثلاً فرضا یک فردی مثل شما خانم خونه هست، هم مادر و هم همسر هست و باید وقت بذاره برای هر دوی اینها در کنارش حرفه خودش رو هم ادامه بده.

خانم کیا: من جا داره که اینجا از همسرم تشکر کنم البته ایشون توی ساخت ماکت ها و طراحی و گرداندن کارگاه هیچ کمکی به من نمی‌کنه و از اینجا دارم میگم که بهم کمک کن!

شبکه‌ ایستانما: الان پشت سرشون صحبت میکنید یا حضور دارند اونجا؟!

خانم کیا: نه نیستن. ولی بزرگترین کمکی که به من می کنه اینه که حامی منه یعنی اگر یک روزی لازمه که سرکارم بمونم و تا پاسی از شب کار بکنم، ایشون به من نمیگه که چرا شام نداریم یا چرا رختارو نشستی! یک جور همکاری با هم داریم که باعث میشه من توی کارم راحت باشم و بتونم ادامه بدم واقعا سخته اگر کمک نداشته باشید. واقعا سخت میشه.

شبکه‌ ایستانما: چقدر شخص شما برای تولید کارهاتون در طول روز وقت صرف این کار می کنید؟

خانم کیا: ببینین خیلی بستگی داره. من الان ۵ ساله دارم فعالیت میکنم و خیلی تو این حرفه سابقه ندارم که بگم سالها دارم کار می کنم. ولی به قولی هنرمندها یک مقدار روحیه حساسی دارن، یک روز بلند میشی از خواب روی مود خوبی و من از ساعت ۹ صبح تا ۴ صبح فردا یکسره کار می کنم. تقریباً ۱۸ ساعت به صورت یک ضرب و یکسره و یک موقع می‌بینیم که که شام نخوردم، ناهار نخوردم. نمی دونم دخترم داره تو خونه چیکار میکنه. برای اینکه انقدر درگیرم انقدر ذهنم توی کاره متوجه گذر زمان نمیشم. میگم خوشبختانه همسرم و دخترم این رو کاملاً درک می‌کنند و می‌دونند که وقتی خبری ازم نیست، درگیر کارم.
یه وقتا هم می‌بینی که ساعت ۱۲ میام کارگاهم و تا ساعت ۶ بعد از ظهر فقط ۲ تا چوب رو به هم می چسبونم و فقط چایی میخورم و هیچ کاری نمی کنم و روی مود خوبی نیستم. برای همین اصلا نمی تونم بگم چه جوری فعالیت می‌کنم و چند ساعت در روز وقت میزارم. اگر لازم باشه و اگر کاری رو بطلبه که تا ساعت ها بشینم، هیچ چیزی نمیتونه مانع این بشه که من کار رو بذارم کنار.

شبکه‌ ایستانما:میشه گفت بسیار متعهد به کار هم هستین؟

خانم کیا: بله، بله قطعا.

شبکه‌ ایستانما: کاربری سوال کردن از نحوه کار متریال و ابزار بگین برامون.

خانم کیا: برای متریال کارهای چوبی باید بگم همه چیز توی کار ما با چوب بالسا هست.

شبکه‌ ایستانما: ببخشید وسط صحبتتون میپرم، این چوب بالسا چیه دقیقا؟ چون یک کاربر دیگه هم پرسیدم که چرا چوب بالسا و دقیقا چه کاربردی داره؟

خانم کیا: چوب بالسا چوبی هست که شما توی کارگاه کوچک خونگی باهاش میتونید کار کنید چوب های دیگه چون سختی بالاتری دارند و قطعاً نیاز به دستگاه هایی مثل اره و اره برقی داره تا بتونید باهاشون کار بکنید مگر اینکه قطر چوب ها خیلی نازک باشه. ولی اگه قطر چوب ها بره بالای پنج یا شیش میلیمیتر دیگه نمی تونید با کاتر و وسایل خونگی برش بدین.
بالسا یکی از چوب های مخصوص ماکت سازی هست که هم زیاد پیدا میشه و در ضخامت های مختلف و مشخص از هشت دهم میلیمتر تا دو سانت و بالاتر پیدا میشه. کار با چوب بالسا خیلی راحت تره تا اینکه شما بخواین یه دونه کنده بگیرین و خودتون برش بدین چون خودش تجهیزات مخصوص به خودش رو نیاز داره و یک کارگاه مجهز می خواد و اصلاً توی خونه این امکان وجود نداره.
درباره چوب بالسا خدمتتون عرض بکنم که که هممون میدونیم چوب گردو، چوب راش و امثالهم خیلی ارزشمنده و خیلی کارهای بهتری باهاش میشه ساخت اما داریم درباره کاری که توی محیط منزل و کارهای کوچیک ساخته میشه صحبت می‌کنیم. یک ایرادی که به چوب بالسا وارد میشه اینه که استحکام نداره. ولی من کاری رو با چوب بالسا میسازم که از طبقه دوم پرت کنم پایین چیزیش نمیشه چون باید بلد باشی چوب بالسا رو به چه طریقی، برای چه کاربردی و کجا استفاده بکنیم. چوب بالسا دو مدل هست، چوب بالسای هارد و چوب بالسای سافت. شما باید بدونی کجا از کدومش استفاده بکنی و خداروشکر من تا حالا باهاش مشکلی نداشتم.

شبکه‌ ایستانما: سوال بعدی که می خوام بپرسم بازم درباره چوب بالسا هست که ابزار استفاده در برش بالسا رو بفرمایید.

خانم کیا: خوب مهمترینش همون کاتر هست ولی باز هم به مرور زمان وقتی شما زیاد کار میکنین به دست فشار میاد. شما یه حرکت تکراری رو مدام انجام بدین این ناحیه دچار آسیب می شه. بنابراین ابزاری که می‌توانیم کمک بگیریم اره های دیسکی برقی مینیاتوری هست که الان توی بازار برندهای متفاوتی موجوده. برند ایران پتک ساخت ایران هست، برند ماکیتا و مال خودم که پروکسون هست و ساخت آلمان، میتونن خیلی کمک کننده باشن که خط کش و درجه ‌دارن و خیلی میتونی اندازه ها رو دقیق برش بدین.

شبکه‌ ایستانما: یه کاربر دیگه هم سوال کردن که وسایل رو از کجا میتونیم تهیه کنیم.

خانم کیا: سوال اول که پرسیدن درباره ابزار و متریال بود من فقط به چوبش اشاره کردم. خدمتتون عرض کنم که توی کار ما همه چیز هست. از خمیر، پارچه، شیشه، فلزات، پلاستیک pvc و هر چیزی که فکرش رو بکنید ما توی این کار ازش استفاده میکنیم. من خودم تخصص شیشه ندارم و یعنی شیشه گری بلد نیستم و تنها چیزی که از پسش بر نیومدم و هنوز هم نرفتم سراغش همینه!

شیشه های آماده که توی بازار هست رو استفاده می کنم ولی خب متریال ها توی کارگاهم هست و به غیر از اون از دوستان متخصص خودم هم استفاده می کنم و به صورت دورکاری ازشون کمک می‌گیرم. وسایل رو من از فروشگاه های فنی مهندسی تهیه می کنم یا شهر کتاب ها یا فروشگاه های بزرگی که حالا اسم نمی برم، دوستان میتونن یک سرچی داخل گوگل بکنن مثلاً “چوب بالسا” لیست فروشگاههایی که وسایل رو ارائه میدن براشون میاد و میتونن تهیه کنن. بازار هم که یک پاساژی توی تهران هست به اسم پاساژ مجید که لوازم التحریر فروشیه و داخل اون پاساژ فروشگاه هایی هستند که این تجهیزات رو می‌فروشند.

شبکه‌ ایستانما:کاربر دیگه سوال کردن که دستگاهی هست که بهتون کمک بکنه. طوری که من متوجه منظور این دوست عزیزمون شدم اینه که احتمالاً دستگاه هایی مثل اره یا امثال این ها مدنظرشونه وگرنه فکر نکنم دستگاهی باشه که خودش ماکت درست کنه و بهمون بده!

خانم کیا: دستگاهی که خیلی به من کمک می کنه دستگاه چای سازه!

شبکه‌ ایستانما: البته بعنوان دستگاه جانبی!

خانم کیا: خودم سه تا دستگاه دارم که خیلی ازشون کمک می‌گیرم. بیشترین کمک رو اره میکنه. دستگاه دومم فرز انگشتی هست که دارم و دستگاه سوم هم یک دستگاه خراطی مینیاتوری هست که کم ولی هر وقت لازم باشه و استفاده می کنم. یک دونه اره مویی مینیاتوری هم دارم که هنوز ازش استفاده نکردم.

شبکه‌ ایستانما: برای ساخت کارهاتون از جایی ایده می‌گیرید یا فقط از ذهن خودتون میاد.

خانم کیا: وقتی کار رو شروع می کنی فقط باید خوب نگاه کنی. و از وقتی یک سری کارهارو فهمیدی و با پروسه کار آشنا شدی دیگه باید بزاری کنار و حالا بشینی فکر بکنی و طراحی بکنی و طرح خودت رو بزنی. من هیچ کاری رو از روی کار کسی نمی سازم و همه کارها طراحیش از خودمه.

شبکه‌ ایستانما: ظروف سفالی و میوه ها رو چه جوری می سازین شما؟

خانم کیا: ظروف سفالی رو با همون سفال و گل رس می سازم و میوه‌ها رو هم با خمیر هوا خشک و خمیر های پلیمری که می تونین رنگیش رو بخرین و توی هوا یا گرما خشک میشن.

شبکه‌ ایستانما: کاربر دیگه سوال کردن که به نظرتون چطور میتونیم به امکانات و توانایی خارجی ها برسیم. البته منظورشون اینه که در سطح جهانی مطرح بشیم البته این سوال یه ایرادی داره اینه که هنر نزد ایرانیان است و بس. توی اینکه حرفی نیست ولی حالا چطور می تونیم کیفیت کارها رو افزایش بدیم و بتونیم به سطح بالاتری برسیم.

خانم کیا: خارجی ها چیشون بهتر از ما هست و موفق ترند؟ قطعا سابقه کاری اون هاست. اگر صدسال دیگه بیایم و به ایران نگاه کنیم ایران هم خیلی پیشرفت کرده تو این زمینه. کما اینکه حمل بر خودستایی نباشه، من خودم رو کمتر از هیچ خارجی نمی بینم به خاطر اینکه توانایی هام رو میشناسم و مثل من هم خیلی های دیگه تو ایران هستند و به عبارتی شناخته نشدن و تعدادشون هم کم نیست.
و اینکه کاری که ارائه میدن محدود به چیزی هست که مشتری میخواد یعنی شاید چیزی که من تا الان ارائه دادم چیزی در حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد توانایی های من بوده باشه که ارائه دادم. به خاطر اینکه بعلت بحث شرایط اقتصادی و به عبارت دیگه داریم با این حرفه زندگیمون رو می‌چرخونیم، باید ببینیم مشتری چی میخواد و اون رو بسازیم.
شاید اون خارجی این دغدغه هارو نداره و اون چیزی که میخوان رو در حد اعلا می‌سازن و ارائه می دن و امیدوارم ما هم به این مرحله برسیم و بسازیم.

شبکه‌ ایستانما: درباره کهنه کاری چوب و کاشی‌کاری آشپزخانه توضیح کوتاهی بدین.

خانم کیا: یک برند رنگی هست به اسم کادنس (cadence) که من استفاده می کنم. رنگ های ترک هست. توی این برند رنگی هست به اسم رنگ کهنه کاری که برای افراد مبتدی بهترین کاربری رو داره و خود رنگ حالت کهنه داره. وقتی روی کار می زنیم و سمباده میزنی جلوه کهنه ای میگیره. برای کاشی هم بستگی به این داره که قراره روش آب بگیریم یا نه که اینجوری باید از روش‌های مختلف استفاده بکنیم. مثلا میشه با سیمان قالب زده بشه یا برجسته پرینت گرفته بشه. حالا روش های مختلفی هست اگر می‌خواین قیافش شکل کاشی داشته باشه میشه با فوم اون حالت و شکل کاشی رو درآورد که توی یوتیوب نمونه‌های زیادی داریم.

شبکه‌ ایستانما: چطور سفارشات رو مدیریت می‌کنیم و طی چه مدت زمانی تحویل میدین و چطور به کارتون سرعت میدین؟ میتونیم بگیم این کاربر تمام سوالاتی که توی قسمت ثبت سفارش بوده رو از شما پرسیده اگه چیزی جا افتاده و شما احساس می کنید باید پاسخ بدین بفرمایید.

خانم کیا : شما واقعا نمیدونین برای کاری که برای ۸ ، ۹ ماه دیگه ثبت می کنین دقیقا چه مدت زمانی لازمه و چه اتفاقاتی ممکنه بیوفته. مریضی هست اتفاق های مختلف هست شما فقط باید به مشتری همون اول بگین که درسته شما باید برای فلان تاریخ که تولد عزیزت هست این ماکت مینیاتوری رو تحویل بدی ولی شرایط رو باید بدونی که من هم آدمم و ممکنه درگیر بیماری و مشکلاتی بشم. سفارش دهنده باید منعطف باشه و باهاش کنار بیاد وگرنه سفارش ثبت نمیشه.

شبکه ایستانما: زنگ زدگی رو چطور می سازید؟

خانم کیا: دوتا برند رنگی هست که توی ایران زیاد پیدا نمیشه یکی همون کادنس هست که افکت های زنگ زدگی رو داره. از همون ها برای روی کار استفاده می کنم و حالت زنگ زدگی به وجود میاد.

شبکه ایستانما: برای رنگ‌آمیزی آجرها از چه تکنیکی استفاده میکنید.

خانم کیا: برای رنگ آمیزی آجرها من خودم از رنگ آکریلیک استفاده می کنم. بعد بندکشی می‌کنم و خود اون بندکشی باعث میشه کار یک مدار کهنه بشه.

شبکه‌ ایستانما: تقریبا به پایان گفتگو رسیدیم. خانم کیا از شما تشکر می کنم بابت وقتی که در اختیار ما و دوستانمون گذاشتین. اگر صحبت پایانی هست خوشحال میشیم در خدمتتون باشیم.

خانم کیا: عرضی نیست خیلی ممنون که منو قابل دونستین. من خودم رو برترین نمیدونم چون مثل من خیلی های دیگه هستن که تو این هنر حضور دارن ولی شناخته شده نیستن و به قولی تعداد فالوور نشان‌دهنده کیفیت کار نیست. شاید خیلی از اساتید هستند که ۲۰۰۰ تا فالوور دارن اما کارشون خیلی عالیه.
این نکته لازم بود که حتماً بهش اشاره بکنم و یک مسئله دیگری که می خواستم خدمتتون عرض بکنم که یادم رفت! بازم تشکر میکنم و خدانگهدارتون…

شبکه ایستانما برای خانم مژده کیا و خانواده محترمشون آرزوی سلامتی و توفیق روزافزون داره.