چگونه در استاپ موشن جلوه‌های ویژه تولید کنیم؟

نحوه تولید جلوه‌های ویژه (Special Effects) در استاپ موشن چیزی نیست که بیشتر مردم به آن فکر می‌کنند! آنها معمولا به عروسک‌های دست‌ساز، صحنه‌های پر از جزئیات و انیماتورهایی که هزاران عکس را پشت سر هم می‌گیرند، جذب می‌شوند. البته این چیزها همان ویژگی‌های کلیدی هستند که یک استاپ موشن را فوق العاده و منحصر به فرد می‌کند؛ اما در پس این عناصر رنگارنگ، تکنیک‌های انیمیشن سازی خاصی رعایت شده که بدون آن‌ها، یک صحنه‌ی دور از واقعیت و بسیار خسته کننده خواهیم داشت. اگر دوست دارید شما هم از این اسرار پشت صحنه باخبر شوید، با ما همراه باشید!

جلوه‌های ویژه و استاپ موشن

بگذارید صحبتمان را اینگونه آغاز کنیم که اصلا جلوه‌های ویژه چه نقشی را در دنیای استاپ موشن بر عهده دارند؟

در واقع دامنه‌ی جلوه‌های ویژه در انیمیشن‌های استاپ موشن بسیار زیاد است. اگرچه VFX مدت‌ها قبل از ظهور رایانه‌ها وجود داشت، اما همچنان بیشتر مردم جدیدترین فیلم‌های لایو اکشن را با تصاویر دیجیتالی و رایانه‌ای مرتبط می‌دانند. فیلم‌های پرفروش هالیوود و سریال‌های نتفلیکس پر از تکنیک‌های دیجیتالی پس از تولید مانند پرده سبز و ضبط حرکت برای خلق سینمای حماسی یا غیردنیایی هستند. ولی برعکس، انیمیشن استاپ موشن یک رسانه آنالوگ سنتی است. چیزهای واقعی در زندگی واقعی ساخته می‌شوند و در یک مجموعه واقعی متحرک می‌شوند، اما در استاپ موشن، این‌ها بر دوش انیماتور است که تا چه اندازه، وقایع فیلم را به واقعیت نزدیک کند!

در ادامه خلاصه‌ای از VFX پرکتیکال و دیجیتالی استاپ موشن را برایتان آورده‌ایم که در استودیوهای استاپ موشن سازی نقش کلیدی را برعهده دارند.

استفاده از نقاشی مات (Matte Painting)

آیا می‌دانید نقاشی مات چیست؟ نقاشی مات (Matte Painting) نمایشی نقاشی شده از یک منظره ، مجموعه یا مکان دوردست است که به سازندگان فیلم اجازه می‌دهد تا توهم محیطی را که در محل فیلمبرداری وجود ندارد، ایجاد کنند. مثلا شما کاراکتر خود را در یک دشت سرسبز و بی‌نهایت وسیع نشان می‌دهید درحالی که در یک استودیوی کوچک اجاره‌ای هستید!

فیلمبرداری روی پرده سبز (Green screen) یک روش ارزان و ساده برای شروع یک استودیوی انیمیشن سازی است. با کمک پرده سبز می‌توان تصاویر پس زمینه دلخواه را به وسیله‌ی جلوه‌های ویژه به فیلم افزود. کار یک فضای استودیو کوچک می‌تواند چالش برانگیز باشد بنابراین روش‌های دیجیتالی می‌توانند بسیار مفید و کارآمد عمل کنند.

با پیشرفت امکانات و بهبود شرایط می‌توانید با ساخت پس‌زمینه‌ای واقعی‌تر، تولیدات خود را به سطح بالاتری برسانید. علاوه بر این، به مدیر نورپردازی امکان کنترل کامل بر نحوه روشن شدن یک صحنه را نیز می‌دهید. و اینگونه تیم انیمیشن سازی را به ایده‌ی اصلی انیمیشن نزدیکتر می‌کنید.

تکنیک نورپردازی پرکتیکال (Practical Lighting)

استفاده از منابع روشنایی معمولی مانند لامپ یا شمع را نورپردازی پرکتیکال (Practical Lighting) می‌گویند. به طور معمول از این تکنیک برای ایجاد صحنه‌ای که بیانگر شب باشد، یا برای افزودن یک نور ملایم در صحنه استفاده می‌کنند.

چراغ‌های دیژتیک (Diegetic lights)، نورهایی در صحنه هستند که از منبعی مانند مشعل یا شمع تولید می‌شوند. اضافه کردن این چراغ‌ها در مراحل پس از تولید بسیار ساده است، اما کمتر از چراغ‌های واقعی روی صحنه، طبیعی به نظر می‌رسند. نور به طور کلی نقش بسیار مهمی را در صحنه بازی می‌کند؛ بنابراین هنگامی که برخی از چراغ‌های کریسمس چشمک می‌زنند یا یک مشعل بالا نگه داشته می‌شود، بسیاری از سطوح روی صفحه را تغییر می‌دهند. نشان دادن و حفظ کردن یک صحنه‌ی طبیعی و قانع کننده، شدیدا دشوار و زمان‌بر است و دقت بسیار زیادی هم می‌طلبد.

چالش و مشکل بزرگ در نورپردازی استاپ موشن، رعایت مقیاس آن است. چگونه می‌توانید یک شمع یا چراغ کریسمس را در مقیاس ۱/۶ ایجاد کنید تا با عروسک‌ها و مجموعه‌ها هماهنگ باشد؟ اینجا همان قسمتی است که تکونولوژی به یاری شما می‌آید.

در این شرایط ما از چراغ‌های ال‌ای‌دی (LED) کوچک متصل به کنترل‌کننده‌های آردوینو (Arduino controllers) استفاده می‌کنیم. این چراغ‌های کم‌مصرف می‌توانند با باتری‌های کوچک تغذیه شوند که به ما امکان می‌دهد جلوه‌های نور واقعی را به هر روش و مقیاسی تولید کنیم.

جلوه‌های پرکتیکال (Practical Effects) چیست؟

جلوه پرکتیکال (Practical Effects) یک جلوه ویژه است که به صورت فیزیکی، بدون استفاده از تصاویر کامپیوتری یا سایر تکنیک‌های پس از تولید ساخته می‌شود.

در دنیای استاپ موشن، تاریخچه‌ای از کاربردهای جلوه‌های عملی وجود دارد. جلوه‌هایی مانند آتش‌سوزی، پاشیدن آب و حباب و مسیرهای دود را می‌توان با استفاده از توالی‌های جایگزین (Replacement sequences) با آیتم‌های واقعی در مجموعه ایجاد کرد. هنگامی که ما در حال انیمیشن سازی لگو هستیم، آجرهای کوچک جلوه‌های عملی استاپ موشن را ایجاد می‌کنند!

در این ویدیوی لگویی بامزه، نمونه‌ای از نمایش آتش سوزی با استفاده از جلوه‌های پرکتیکال را از مشاهده می‌کنید:

فریم‌های اسمیر (Smear Frames) و نمایش طبیعی‌تر حرکات

در حالت عادی، اجسامی که هنگام فیلمبرداری در حال حرکت سریع هستند، نوعی تاری را در فیلم ایجاد می‌کنند که به آن تاری حرکت (Motion blur) می‌گویند. برای نمایش موشن بلور در انیمیشن، فریم‌های اسمیر (Smear Frames) وارد عمل می‌شوند. این فریم‌های انیمیشنی، توهم تاری حرکت را ایجاد می‌کنند که این تکنیک انیمیشن از دهه ۱۹۴۰ مورد استفاده قرار گرفت. ایجاد موشن بلور می‌تواند در مراحل پس از تولید انجام شود، اما از سوی دیگر، ساخت فریم‌های اسمیر می‌تواند بسیار لذت بخش باشد.

فریم‌های اسمیر واقعا هوشمندانه هستند، اما اصلاً جدید نیستند. آنها از همان روزهای اولیه ساخت انیمیشن به عنوان یک ابزار مهم و پرکاربرد در دستان انیماتورها قرار داشتند و در انیمیشن‌های ترسیمی، انیمیشن‌های رایانه‌ای و استاپ موشن نیز استفاده می‌شوند.

توجه کنید که انیمیشن از هر نوعی که باشد، یک خطای دید (Optical illusion) است. یعنی یک توهمی که با تماشای انیمیشن، فریم‌ها و نورپردازی آن و توسط سیستم بینایی ایجاد می‌شود و انیماتور باید تمام تلاش خود را بکند تا آن را به واقعیت نزدیک کند. برای کمک به متقاعد کننده‌ بودن حرکات سریع مانند جا به جایی، دویدن و افتادن بهتر است که جسم متحرک تار شود. این تاری کمک می‌کند تا حرکت شخصیت‌ها و وسایل، روان به نظر برسد و روند حرکت آن‌ها بریده بریده و ناهماهنگ نباشد.

نقش Go-Motion در تقلید حرکت واقع گرایانه

روش Go-Motion برای اولین بار توسط اینداستریال لایت اند مجیک (Industrial Light & Magic) و فیل تیپت (Phil Tippett) ارائه شد. این یک تکنیک منحصر به فرد در ساخت استاپ موشن است و با اینکه هدف مشترکی با فریم‌های اسمیر دارد، به طور متفاوتی به دست می‌آید. درواقع با Go-Motion، موشن بلور را در هر فریمی که حرکت وجود دارد می‌گنجانید و کاری با صحنه، تکیه‌گاه یا شخصیت خود انجام می‌دهید که باعث می‌شود هنگام ثبت کادر و نورپردازی تار دیده شود.

برای نمونه می‌توانید یک کاراکتر را قبل از ثبت فریم تکان دهید که باعث می‌شود کمی لرزش داشته باشد. همچنین می‌توانید یک تکه سیم را به شخصیت ببندید و آن را به صورت فیزیکی جا به جا کنید تا جلوه مورد نظر را ایجاد شود. استفاده از این تکنیک همیشه ممکن نیست. با این حال، این یک راه عالی برای تقلید حرکت واقع گرایانه در برخی پروژه‌ها است.

با ریگ (Rig) و بی ریگ!

اکنون وارد حوزه جلوه‌های ویژه پس از تولید می‌شویم. در استاپ موشن، ما توسط چند چیز محدود شده‌ایم که یکی از آن‌ها جاذبه‌ی زمین است. برای اینکه یک شخصیت بتواند راه برود، بپرد، بالا برود یا پرواز کند، معمولاً باید به مجموعه بچسبد یا در موقعیت خود نگه داشته شود چون در غیر این صورت، هیچ کدام از این حرکات ممکن نخواهد بود!

تجهیزاتی که می‌توان برای نگه داشتن کاراکترها در جای خود استفاده کرد را ریگ (Rig) می‌نامند. ​​ پیچ‌های اتصال، سکوهای وزن‌دار با بازوهای فلزی که کاراکترها را نگه می‌دارند و آهنرباهایی با قدرت بالا همگی اشکال مختلفی از ابزار ریگ هستند.

مشکل اصلی ریگ‌ها این است که تقریباً همیشه روی صفحه قابل مشاهده هستند و گاهی اوقات بیش از حد دیده می‌شوند! بنابراین سازندگان انیمیشن، فیلم را در مراحل پس از تولید از دست ریگ‌ها نجات می‌دهند. آن‌ها از یک Clean plate استفاده می‌کنند که تصویری از همان صحنه‌ی فیلم اما بدون حضور ریگ است و سپس ریگ‌ها را با آن تصویر هماهنگ، رنگ آمیزی و به زبان ساده‌تر حذف می‌کنند. برای درک بهتر این موضوع، ویدیوی زیر را ببینید:

کروماکی (Chroma Key)، ناجی انیماتورها

خب، خب! اول ببینیم کروماکی چیست و چه کمکی به ما می‌کند؟ کروماکی (Chroma Key) شامل فیلمبرداری از بازیگران و اشیا در مقابل یک صفحه‌ی تک رنگ (معمولا آبی یا سبز) است و اغلب به عنوان جلوه “پرده آبی” یا “پرده سبز” خوانده می‌شود. پس از فیلمبرداری و در طول ویرایش، از نرم‌افزارهای کامپیوتری برای حذف و جایگزینی بخش هایی از فیلم استفاده می‌شود.

تکنیک استفاده از کروماکی (Chroma keying) به فیلمسازان این امکان را می‌دهد که دنیاهای غیرواقعی را در پس از تولید خلق کنند. انیمیشن استاپ موشن می‌تواند به خوبی از این روش استفاده کند، و این تکنیکی است که برای فیلم‌های هالیوودی و فیلم‌های کوتاه کم‌هزینه قابل دسترسی است.

امیدواریم از خواندن نحوه تولید جلوه‌های ویژه در استاپ موشن لذت برده باشید به پاسخ سوال‌های خود رسیده باشید.