انیمیشن استاپ موشن کیمیاگر اثر مهدی خرمیان زیر ذره بین
انیمیشن کیمیاگر از ساختههای مهدی خرمیان بوده که با کمک تکنیک استاپ موشن خمیری (Clay Motion) در سال ۱۳۸۹ ساخته شد. این انیمیشن داستان پیرمردیست سرحال و پر انرژی که تنهای تنها، همراه با مرغ و خروسش، زندگی راحت و شادی دارد و دائما در حال هویج خوردن و پشتک و وارو زدن و نواختن ساز است! تا اینکه یک روز با پیدا کردن صندوقچهای کل زندگیش زیر و رو میشود. او زردی نور خورشید را با رنگ طلای ناب عوض میکند و تمام زندگیش را در این معامله میبازد.
مهدی خرمیان از آن دسته کارگردانانیست که حق بزرگی بر گردن انیمیشن ایران به خصوص هنر استاپ موشن دارد که به بهانه نقد و بررسی انیمیشن استاپ موشن کیمیاگر، قصد داریم با این عزیز هنرمند بیشتر آشنا شویم. تا انتهای این مقاله شبکه ایستانما با ما همراه باشید.
مهدی خرمیان
انیماتور و کارگردان استاپ موشن
مهدی خرمیان متولد ۱۳۴۸ شهر یزد است. او در سال ۱۳۶۷ دیپلم گرافیک خود را از هنرستان هنرهای تجسمی دریافت کرد. دانش آموختهی کارگردانی انیمیشن از دانشکدهی صدا و سیماست و در سال ۱۳۷۸ مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته گرافیک از دانشگاه آزاد تهران دریافت نمود.
مهدی خرمیان تا کنون بیش از سه هزار دقیقه انیمیشن تولید کرده است که نشان از سالها تجربهی کار حرفهای در این زمینه دارد. البته او به جز انیمیشن، تجربهی ساخت چند فیلم کوتاه تجربی را نیز در کارنامهی هنری خود دارد.
فهرست آثار، جوایز و همچنین خدمات وی به صنعت استاپ موشن ایران مقالهای جداگانه میطلبد. او عضو هیات مدیرهی آسیفای ایران است و بیش از سی سال در این عرصه تمام توان خود را به کار گرفته تا این صنعت را رشد دهد. از جمله خدمات او که بیشتر از دیگر کارها به چشم میآید، آموزش رایگان استاپ موشن و ساخت عروسک است که در اینترنت به راحتی یافت میشود.
او با این کار استاپ موشن را از حالت اختصاصی به هنری عمومی تبدیل کرده و در این راه قدم بزرگی برداشته است. زیرا آموزش در ایران تبدیل به مقولهای پولساز شده و اقشار محروم به خاطر هزینههای بالای کلاسهای آموزشی، معمولا دچار مشکلند. برای اقشار کم درامدی که علاقه مند به ساخت آثاری با تکنیک استاپ موشن هستند، بهترین راه برای یادگیری ریزهکاریها، یادگیری از اساتید با تجربه و حرفهای است که خوشبختانه با وجود فضای مجازی، کلاس های آموزشی رایگانی به وسعت کل جهان دایر شده است و همه به اساتید رشتههای مورد نظر خود، به راحتی دسترسی پیدا می کنند.
لیست آثار مهدی خرمیان
-
-
انیمیشن سبز رنگ دوستی – ۱۳۷۱
-
کاوه آهنگر – ۱۳۷۲
-
افسانه شکفتن – ۱۳۷۵
-
مجموعه ۲۶ قسمتی “برکه دوستی”
-
مجموعه انیمیشن خمیری “نرمو”
-
افسانه شکفتن
-
کات
-
-
-
قصه های مبارک
-
مجموعه ۲۶ قسمتی ” سامی و دوستان”
-
مجموعه ۵۲ قسمتی “ملوچ”
-
مجموعه ۵۲ قسمتی “ماجراهای بهادر”
-
کیمیاگر – ۱۳۸۹
-
سوزنبان – ۱۳۹۵
-
مشاهده انیمیشن استاپ موشن خمیری کیمیاگر اثر مهدی خرمیان
انیمیشنی که داستان آن با طنز شروع و با حسرت تمام میشود
مبادا که گنجی ببیند فقیر / که نتواند از حرص خاموش بود
در استاپ موشن کیمیاگر شخصیتی میبینیم که در نگاه اول پیرمردی است کچل، بدون سبیل و با ریش مربعی سفید. ولی نه، او چندان پیر هم نیست. نگاه کنید چطور ادای پروانه را در میآورد و بر خلاف جاذبه زمین چند متر به هوا میپرد. ولی انگار چندان هم جوان نیست. ببینید شلوارش را تا زیر بغلش بالا کشیده است و بدنش پیر و چاق و ریشش سفید شده است. ولی نه، او پیر نیست! ببینید چگونه وقت نواختن دوتار، پشتک و وارو میزند و مثل یک قهرمان پرش با نیزه از مزرعهاش هویج جمع میکند و وقتی صندوق را پیدا میکند، مانند دریل برقی در کم تر از یک ثانیه زمین را میشکافد و صندوق را بیرون میآورد.
عجیب است. او شخصیتیست که سن و سال ندارد. انسانی که زمان برایش بیمعنیست. او از جنس ما نیست. با وجود دستان بزرگ و انگشتان زمختش، مهارت عجیبی در نواختن دوتار ترکمنی دارد. (این موسیقی از قطعات منطقه شمال خراسان استفاده شده و نوازنده این قطعات هم آقای مرتضی گودرزی می باشد. نام قطعات هم به ترتیب گرایلی و درنا و بحرطویل هست.) برای ریختن دانه جلوی مرغ و خروس ها نیاز نیست زحمت بکشد. فقط کافیست دستش را هر قدر که لازم است دراز کند، هرقدر که لازم است. کمی بیشتر از انسانی معمولی … .
شخصیت شاداب و شوخ او و مهارتش در موسیقی بسیار چشمگیر است. با آن هیکل نخراشیده و لباسهای عجیبش، مثل بالرینها روی نوک یک انگشت پایش میایستد. وقت پیدا کردن صندوق با دو دست بشکن میزند. همین سرخوشی و افراط او در شادی، ذهن ما را آماده میکند که ببینیم وقتی به دستورالعمل کیمیاگری میرسد سر از پا نشناخته، زندگیش را فدای ساخت طلا میکند. کسی که پیش از این با فروش هویج روزگار خود را میگذراند، حالا هوس گذران زندگی با طلا را در سر دارد. او یک تنه، بار شخصیتی خوب و بد و زشت (The Good, the Bad, and the Ugly اثر سرجیو لئونه) را با هم به عهده دارد.
در صحنه ای که قاشق پیرمرد تبدیل به طلا میشود ناخودآگاه به یاد تراژدی شاه میداس میافتیم. او نیز به طمع داشتن طلای بیشتر، زندگی سرشار از خوشی خود را از دست داد و تا آخر عمر با بدبختی روزگار به سر آورد. در داستانها آمده است که میداس آرزو کرده بود که هرچیزی را لمس میکند تبدیل به طلا شود. ولی وقتی گرسنه شد و دست به غذا برد و غذایش تبدیل به طلا شد، به اشتباهش پی برد.
ای کاش که آن شخصیت بانمک، عزیز، سرخوش، خندان و پر انرژی آن جعبه را پیدا نمیکرد و هوس ساخت طلا و پولدار شدن به سرش نمیزد. او با فروش هویجها و مرغ و خروسهایش کلی دم و دستگاه خریداری کرد و تمام پنجرههای خانهاش را پوشاند و خود را از نور خورشید محروم کرد تا بتواند به طلای بیشتری برسد، و تمام وسایل مسی خود را از جمله تشت و بادیه و آفتابه، به درون دستگاه طلا سازی انداخت و برای شعله ور تر نگاه داشتن آتش دستگاه، حتی دوتار عزیزش را در کوره سوزاند.
ویدیوی مصاحبه با مهدی خرمیان، کارگردان انیمیشن
-
-
فضاسازی:
-
فضای استاپ موشن کیمیاگر در خدمت طنز به کار گرفته شده است و همه اجزا به قهرمان داستان کمک میکنند که طنزآفرینی صورت گیرد. تپهای که شخصیت داستان روی آن خانه دارد، خندهدار و بانمک است. پیرمرد وقتی میخواهد از آن پایین بیاید و به مزرعهاش سر بزند بدون در نظر گرفتن جاذبهی زمین افقی میشود و با سرعتی خندهدار از بالای تپه به پایین میرسد، حتی گاری هویج او به همان صورت به بالای تپه میرسد و واژگون نمیشود. ضمن اینکه این صحنه بیننده را به یاد انیمیشن دو بعدی زندگی جدید امپراتور (The Emperor’s New Groove- ساختهی والت دیزنی و برندهی اسکار سال ۲۰۰۱) میاندازد که حدود ده سال پیش از تولید انیمیشن کیمیاگر ساخته شده است.
-
-
عروسک:
-
در انیمیشن کیمیاگر تنها یک شخصیتِ محوری وجود دارد. برای ساخت این شخصیت، آرماتوری استفاده نشده است و عوامل تنها در دستانش سیم مفتول کار گذاشته اند. این سیمها وقتی عروسک با پروانه به رقص در میآید، کاربرد دارند و به دستهای پیرمرد، موجی زیبا میدهند. پاهای این عروسک هم آنقدر پت و پهن هستند که او برای تکیه دادن و صاف ایستادن نیازی به آرماتور ندارد. فقط گاهی در قسمتهایی که در هوا معلق است از ریگ و نخ نامرئی، و همچنین برای نگه داشتن عروسک بر روی زمین و ثابت ماندن آن از آهنربا استفاده شده است.
-
-
بافت در کار: خوب یا بد؟
-
برای ساخت این فیلم ده دقیقهای، حدود ۳۰۰ کیلو خمیر بازی به کار رفته است. در حین ساخت عروسکها و انیمیت کردن آنها، معمولا جای انگشت روی خمیر باقی میماند. گاهی هنرمندان ایدهآلگرا از این موضوع ناراحت میشوند و آن را نکتهای منفی در کار میدانند. در حالیکه هر مادهای مشخصات و ویژگیهای خود را دارد و نمیتوان مادهای ایدهآل یافت که از هر نظر بدون عیب و نقص باشد. در واقع این نکته را میتوان به همان صورتی که هست پذیرفت و از کنار آن به سادگی رد شد. در نقاشی نیز میبینیم که ویژگی رنگ کردن با مداد رنگی هم همین است که پوشش حداکثری روی کاغذ نمیدهد و نتیجهی آن با رنگ گواش و آکریلیک فرق دارد.
ویژگیهای تکنیکها نه تنها جزو ایرادهای کار محسوب نمیشوند، بلکه اصولا وجود بافت در کارهای هنری به اثر اصالتی میبخشد که خیلی از هنرمندان روی آن اصرار دارند و سعی میکنند در کارهای خود بافت را برجسته سازند.
تنها مشکلی که خمیرهای ایرانی دارند، رنگِ مرده و چرک آنهاست. البته در مجموعهی تلویزیونی بهادر که از دیگر آثار مهدی خرمیان است، این مشکل به صورتی دیگر و با استفاده از مادهای دیگر حل شده است. رنگ دکور مجموعه بهادر بسیار جذاب و متالیک و زیباست و درخشندگی خاصی در آن دیده میشود. به جای خمیر هم از پاپت استفاده شده و لباسهایی درشت بافت با دوختهای زیبا بر تن پاپتها شده است. تاکید روی بافت از دیگر ویژگیهای مجموعهی انیمیشن سریالی بهادر است.
-
استفاده از نرم افزار افترافکت (AE) در تولید استاپ موشن کیمیاگر
استاپ موشن کیمیاگر در اوایل ورود رایانه به این صنعت تولید شده است. به همین خاطر تولید کنندگان آن به این فیلم به شکل یک محصول تجربی نگاه میکردهاند. در واقع علیرغم داستان پیشرفته و استوری بورد بسیار سطح بالای آن، میتوان گفت که انیمیشن کیمیاگر، دفتر مشق سازندگان آن بوده است.
انیماتورهای استاپ موشن کیمیاگر، به خاطر نداشتن پایه دوربین، تمامی اجزا را از هم جدا و در نرم افزار افترافکت (Adobe After Effects) به صورت لایه لایه انیمیت کردهاند. مثلا سکانس آغازین استاپ موشن کیمیاگر در افترافکت ۹۶ لایه دارد. یعنی حتی نرده به سمت دوربین چرخانده و انیمیت شده است تا تصور نزدیک شدن به سمت تماشاچی را القا کند. آن ها تا جایی پیش رفته بودند که حتی پاهای مرغ و خروس ها و منقار آنها را هم جدا از بدن آنها کامپوزیت کرده بودند. البته امروزه این سختیها با وجود پیشرفت تکنولوژی و همچنین افزایش مهارت کارگردانان و انیماتورها در استفاده از نرم افزارهای مختلف، دیگر مزیت محسوب نمیشود. ولی تلاش تیم تولیدکنندهی این انیمیشن برای زمان خود ستودنی و درخور تحسین است.
برای تلفیق صحنههای این انیمیشن از پرده کروماکی استفاده شده است که البته با توجه به این که این انیمیشن در سالهای اولیه پاگرفتن صنعت رایانهای استاپ موشن در ایران ساخته شده، اشکالاتی دارد که حتی خود کارگردان هم به آن اذعان دارد. ولی تماشاچی غیر حرفهای چیزی جز زیبایی در این کار نمیبیند.
-
-
یکی از بازیگران اثر: موسیقی
-
این درختانند همچون خاکیان/ دستها بر کردهاند از خاکدان
حضور دلکش و زیبای کمانچه که از زیباترین سازهای ایرانی است و دل هر شنوندهای را به تپش وا میدارد، یکی از نقاط قوت این استاپ موشن است و نشان از دید والا و اصالت نگاه کارگردان این فیلم دارد. قطع صدای کمانچه و شروع نواختن دوتار ترکمنی نیز یکی از نکات جالب این کار است که بیننده را به لبخندی وا میدارد که نشان از دلنشین بودن کار دارد. صحنهی بسیار زیبایی در کار وجود دارد که قهرمان داستان برای هویج هایش دوتار مینوازد. این صحنه ریشه در باورهای قدیمی دارد.
از منظر رویکرد عرفانی، تمامی مظاهر طبیعت – حتی جمادات- آگاه و در حال تسبیح هستند.. البته گیاهان در سلسله مراتب وجودی جایگاهی برتر از جماداتی چون سنگ و چوب دارند و از ادراک بالاتری برخوردارند. بنابراین دور از انتظار نیست که آنها هم گرایش به آن حقیقت برتر داشته باشند. از این رو در دورانهای مختلفی از تاریخ بشریت، انسانها که علت پدیدهها را نمیدانستند و تمامی آنها را به عوامل ماورایی نسبت میدادند، با باور جاندار بودن تمامی عالم، برای بارورتر شدن محصول خود، آداب و رسومی را در کنار زمین کشاورزی خود اجرا میکردند. صحنهی نواختن دوتار برای محصولات هم نیمنگاهی به این باور قدیمی دارد که البته طنز بسیار شیرینی در آن نهفته است و بیننده را به یاد رقص مصریان قدیم برای رب النوع های مختلف میاندازد. (کتاب سینوهه پزشک مخصوص فرعون- اثر میکا والتاری)
کوه و دریا و درختان همه در تسبیحند / نه همه مستمعی فهم کند این اسرار
نکته جالب این جاست که این پاپت خمیری بیجان، طوری زنده و خوشپنجه دوتار مینوازد که انگار سالهاست کارش همین بوده است. حرکت پنجهی او روی دستهی ساز، با آهنگی که به گوش میرسد طوری در اوج هماهنگی است که بیننده حیرت میکند چگونه ممکن است این نوازندهی خمیری، حتی نتهای پُرکننده و تزیینات آهنگ را هم به زیبایی و شیرینی بنوازد. این مجسمهی خوشادا وقتی میخواهد دوتارش را کوک کند، از شدت تمرکز لبهایش را جمع کرده و به نقطهای دوردست خیره میشود و تصویری به یاد ماندنی در ذهن بیننده به جا میگذارد.
همایی چون تو عالیقدر، حرص استخوان تا کی
همانگونه که پیش از این در نقدهای سایت شبکه ایستانما اشاره کردهایم، مادهی خام بیشتر آثار هنری، داستانهای قدیمی هستند و ریشهی آنها به قدیم بازمیگردد. در این استاپ موشن هم با همین رویکرد مواجه هستیم. کسی که جان خود را بر سر به دست آوردن چیزی بیشتر از آنکه حقش است فدا میکند.
نمونههای این مفهوم را در آثار بیشماری میتوان یافت. از حکایات ایرانی در متون قدیمی تا فیلمهای سینمایی معروف جهانی مانند فیلم گانگستری خوب، بد، زشت که در آن به مذمت حرص و طمع میپردازند.
یا در کیمیای سعادت اثر امام محمد غزالی حکایتی وجود دارد که در نکوهش آزمندی آورده شده است:
در گفتگويي ميان عيسي (ع) با حواريان نقل ميكند كه: «سبب چيست كـه تو بر آب هميتواني رفت و ما مينتوانيم؟» گفت كه قدر زر و سيم در دل شما چگونه است؟ گفتند نيكو. گفت نزديك من با خاك برابر است.
یاد دادن این گونه مفاهیم به کودکان بسیار ارزشمند است و جامعهی سالم هم چیزی نیست جز مجموعهای از افرادی که طماع و آزمند نباشند و نفع شخصی خود را بر نفع جامعه برتری ندهند. هرچند داستان انیمیشن کیمیاگر بسیار تک خطی و بدون خطوط فرعی و شاخ و برگ است و کل داستان را میتوان در یک جمله خلاصه کرد: مردی به خاطر حرص و طمع جان خود را از دست میدهد.
درست است که این کار یک کار کودک است ولی داستانهای کودک، آنقدرها هم ساده و تک خطی نیستند. بلکه در دل داستان اصلی، چند داستان فرعی وجود دارد که به کمرنگ شدن فجایع کمک میکنند. اشارهی مستقیم به از دست رفتن جان قهرمان داستان هم یکی دیگر از نکاتیست که بینندهی خردسال و حتی بزرگسال به شدت از آن متاثر میشود و کل داستان، مخصوصا حلاوت قسمتهای دوست داشتنی پیش از پیدا کردن صندوق دستورالعمل کیمیاگری را به کلی از بین میبرد و تماشاچی را غمگین میکند.
شاید گفته شود که بینندهی خردسال، به دیدن فیلمها و انیمیشنهایی با موضوعات تلختر از این هم عادت دارد و با وجود فیلمهای ترسناکتری مانند بن تن (Ben 10) و مرد عنکبوتی (Spider Man)، ترسناک بودن انیمیشن کیمیاگر به چشم نمیآید. باید گفت که اولا آن آثار هم برای روحیه کودکان مناسب نیستند و بسیار دیده شده که کودکان پس از تماشای آنها دچار کابوس شده اند. ثانیا در آن فیلمها خبری از اشاره مستقیم و سرراست به مرگ نیست و اگر هم کسی در طول فیلم کشته شود با داستانهای فرعی و دادن شاخ و برگهایی به آن، سعی در کم کردن اثر دردناک مرگ قهرمان انیمیشن میشود.
عوامل سازنده انیمیشن
-
نویسنده حمیدرضا حافظی
-
تهیه کننده: محمد رضا کریمی صارمی
-
انیماتور: مهدی خرمیان- شیوا حسین پور
-
تصویربردار: امین پیلارام
-
تدوین: رضا حماسی
-
اهنگساز: علی میرآغاسی
-
صداگذاری و میکس: چنگیز صیاد
-
مدیر تولید: محمد طلوع
-
جلوه های ویژه بصری: محسن موسوی
-
طراح فضا: معین صمدی
-
طراح شخصیت: احسان انصاری
-
ساخت عروسک و اکسسوار: مریم زینل زادگان
-
استوری برد: احسان انصاری
-
دستیار تصویربردار: لیلا نورایی
-
دستیار صدا: مهریار اقدامی
-
ساخت دکور: مریم زینل زادگان
-
تبدیل به نگاتیو: هادی یقین لو
-
لابراتوار: استودیو فیلمساز
-
تدارکات: اعظم تهرانی
برچسبها:کیمیاگر, مهدی خرمیان
مطالب پیشنهادی:
قوانین ارسال دیدگاه در ایستانما
- چنانچه دیدگاهی توهین آمیز باشد و متوجه اشخاص مدیر، نویسندگان و سایر کاربران باشد و در چهارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران نگنجد، در شبکه ایستانما تایید نخواهد شد.
- چنانچه دیدگاه شما جنبه ی تبلیغاتی داشته باشد تایید نخواهد شد. در صورت تمایل به درج تبلیغات از طریق گزینه ارتباط با ما اقدام نمایید.
- چنانچه در دیدگاه خود از شماره تماس، ایمیل و آیدی تلگرام استفاده کرده باشید تایید نخواهد شد.
- چنانچه دیدگاهی بی ارتباط با موضوع آموزش مطرح شود تایید نخواهد شد.
در قسمت موسیقی این اثر نوشتید که از دوتار ترکمنی استفاده شده که این مطلب درست. در قسمت دوتار نوازی این اثر از قطعات موسیقی منطقه شمال خراسان استفاده شده و نوازنده این قطعات هم آقای مرتضی گودرزی هستن. نام قطعات هم به ترتیب گرایلی و درنا و بحرطویل هستش.
سلام و وقت بخیر. ممنون از اطلاعات ارزشمندتون. موارد اضافه شد