درون عروسک‌های استاپ موشنی چه خبر است؟

می‌دانیم که برجسته‌ترین عضو یک انیمیشن شخصیت‌های آن هستند؛ اصلا مگر فیلم‌ بدون کاراکتر معنایی دارد؟ در ادامه می‌خواهیم درباره‌ی شخصیت‌های انیمیشن‌های استاپ‌موشن، که می‌توانند عروسک‌ها باشند، صحبت کنیم؛ در واقع عروسک‌سازی، یکی از تکنیک‌های شخصیت‌سازی در استاپ‌موشن است که این عروسک می‌تواند سیلیکونی، خمیری، سیمی، خیمه‌شب بازی یا هر نوع دیگری باشد.

عروسک‌ها از اول تا الان چه تغییری کرده اند؟

پیشینه این هنر به ۱۷ اکتبر ۱۹۵۳ برمی‌گردد؛ زمانی که یک تیم با استعداد و خلاق از کارگردانان و هنرمندان دور هم جمع شدند و بخش تخصصی انیمیشن عروسکی را  با هدف گسترش این هنر، به وجود آوردند.

هر چیزی که اولین بار اختراع می‌شود، در طول زمان پیشرفت می‌کند، گسترده می‌شود و شاخه‌های جدیدی از آن تولید می‌شود؛ عروسک‌های استاپ‌موشن هم از این قضیه مستثنی نبوده‌اند و در طول این سال‌ها، تمرکز تغییرات بر روی چهره‌ی شخصیت‌ها بوده است.

اولین شخصیت‌های عروسکی که متولد شده‌اند، عروسک‌های میله‌ای با قد حدود یک متر بودند و عروسک‌بازان مثل یک تئاتر عروسکی، به آن‌ها شخصیت می‌دادند. در طول زمان، این عروسک‌ها کوچک‌تر شده و در حال حاضر اندازه‌ای معادل ۲۰ سانتی‌متر دارند.

پشت صحنه‌ی سه مدل از معروف‌ترین عروسک‌های استاپ‌موشنی

۱. عروسک خمیری (Claymation)

عروسک خمیری، طبیعتا منجر به ساخت انیمیشن خمیری می‌شود که در زبان انگلیسی به آن Clay animation یا claymation می‌گویند. همانطور که می‌توان تصور کرد، عروسک‌های خمیری را از سیم و خمیری که سفت نشود، می‌سازند تا حرکت دادن آن‌ها راحت و قابل لمس باشد.

ساختن انیمیشن به این روش هم بین مبتدی‌ها و هم بین حرفه‌ای‌ها خیلی محبوب است. والاس و گرومیت (Wallace and Gromit)، فرار مرغی (Chicken Run) و مورف (morph)که به مرد خمیری هم معروف است، انیمیشن‌های مشهوری هستند که به این روش ساخته شده‌اند.

۲. عروسک چرخ‌دنده‌‌ی ساعتی (Geard Clockwork)

چرا این عروسک‌ها را اینگونه نام گذاری کرده‌اند؟ زیرا هر عروسک مثل ساعت، دارای چرخ دنده، فنر و… است که این تجهیزات، تحرک و پویایی آن را بیشتر می‌کند. این عروسک‌ها شخصیت را واقعی‌تر و احساسات او را به طور عمیق‌تری نشان می‌دهند؛ پس قطعا مخاطب، ارتباط بیشتری با آن‌ها برقرار می‌کند.

سر عروسک‌های چرخ‌دنده‌‌ی ساعتی که می توان به وسیله آن ها حرکات دقیق چهره را اجرا کرد، به طور کامل با انیمیشن عروس مرده (Corpse Bride, 2005) معرفی شدند. این عروسک‌ها با استفاده از کلید آلن (Allen) کنترل می‌شوند که با چرخاندن کلید، عروسک لبخند می‌زند یا اخم می‌کند. جزیره سگ‌ها (Isle of Dogs, 2018) نیز استاپ‌موشن دیگری است که به این روش ساخته شد. 

۳. عروسک با چهره‌های جایگزین (Replacement faces)

ما امروزه بیشتر تکنولوژی‌هایمان را مدیون رایانه و فناوری‌های جدید مربوط به آن هستیم که به کمک همین رایانه و چاپ سه‌بعدی، از روش‌های جدید در ساخت استاپ‌موشن‌ استفاده می‌شود. انیمیشن‌هایی که با تکنولوژی جایگزینی ساخته شده‌اند، بسیار روان، طبیعی و خیلی وقت‌ها قابل مقایسه با انیمیشن‌های کامپیوتری (CG) هستند.

جهت تولید عروسک ‌جایگزین،ابتدا برای هر شخصیت چندین چهره (که می‌تواند ۱۰۰ مورد هم باشد) در نرم افزارهای کامپیوتری طراحی شده و سپس با پرینتر سه بعدی چاپ می‌شوند که جزئیات بسیار دقیقی از حالات چهره کاراکتر را نمایش می‌دهند. در طول انیمیت نیز از هر صورت عکس‌‌برداری شده، سپس با حالت دیگر جایگزین می‌شود.

یکی از بهترین مثال‌ها برای این بخش، استودیو لایکا (Laika) است. این استودیو برای تولید کورالین، از هزاران چهره جایگزین استفاده کرد تا بتواند احساس هر صحنه از فیلم را به مخاطب منتقل کند؛ در حالیکه به طور معمول ۸۰۰ چهره در یک استاپ‌موشن تولید می‌شود. به این نوع انیمیشن‌ که توسط چهره‌های جایگزین ساخته شده، انیمیشن جایگزین (replacement animation) می‌گویند.

کمی هم بشنویم از سختی‌های کار

تا به حال شنیده‌اید انیمیشن‌سازی چه پروسه سخت و زمان‌بری است؟ اگر بخواهیم فقط در مورد موضوع مورد بحث خودمان یعنی عروسک‌سازی صحبت کنیم، همین کافی است که بگوییم حدود ۳۰ هنرمند ماهر که می‌تواند شامل مجسمه ساز، قالب ساز، متخصص مو، سازنده‌ی لباس، سازنده آرماتور، نقاش، برنامه‌ریز، هماهنگ کننده و… باشند، سه تا شش ماه زمان لازم دارند تا یک عروسک بسازند!

حتی ریزه‌کاری‌هایی وجود دارد که شاید به ذهن خیلی‌ها نرسد؛ مثلا ساختن کاراکترهای پس‌زمینه، اتو کردن چین‌های لباس‌ها با مینی اتو و هر کاری که عروسک‌ها را جلوی دوربین خوب نشان دهد. تازه کار به اینجا ختم نمی‌شود؛ از آنجا که امکان تعویض لباس شخصیت‌ها وجود ندارد، باید برای هر شخصیت چند عروسک درست کرد؛ یعنی هر شخصیت خودش شامل چند عروسک می‌شود.

روند ساخت انیمیشن عروسکی، در بیش از ۱۰۰ سال گذشته تغییر چندانی نکرده است، چون مثل زمان قدیم‌، باید برای هر حرکت کوچک شخصیت‌ها، یک فریم گرفته شود. شخصیت‌هایی که همزمان در یک قاب قرار دارند، به حرکات همزمان نیز نیاز دارند، تازه هر کدام در چند عضو مثل دست، پا، مو، حالت چهره و… باید تغییر کنند. (جهت اینکه از ثابت ماندن عروسک‌ها در جای خودشان اطمینان حاصل شود، آن‌ها را از پاشنه‌ محکم می‌کنند.)

برای اینکه فقط یک ثانیه از یک انیمیشن تولید شود، باید چیزی حدود ۲۴ فریم یا عکس گرفته شود که در مجموع تولید یک دقیقه استاپ موشن، حدود شش ماه زمان می‌برد. یک انیماتور باید علاوه بر اینکه تمرکز زیادی روی فریم مورد نظرش بگذارد، به کلیت داستان نیز دقت کند به طوری که فریم‌های قبلی و بعدی را فراموش نکند.

همانطور که از مطالب بالا برداشت می‌شود، برای ایجاد شخصیت‌ها، روش‌های زیادی وجود دارد؛ آن روشی که شما در نهایت انتخاب می‌کنید، باید به خوبی داستان و طرح اصلی را روایت کند و احساسات درون کاراکترها را به نمایش بگذارد.